Thesis Number |
level |
Language |
Year |
Bilim Dalı |
|
Doktora |
Türkçe |
2017 |
Diğer |
Gül bitkisi binlerce yıldır gözlemlenmekte ve üretimi yapılmaktadır. Dünya çapında gül üretiminin yıllık 15000 ton olduğu tahmin edilmektedir. Türkiye ve Bulgaristan dünya gül üretiminde en önemli ülkelerdendir. Son yıllarda güle olan talebin artmasından dolayı bu bitkinin önemi artmaktadır. Gül bitkisi üzerinde ekonomik zarara neden olan çok sayıda zararlı bulunmaktadır. Fakat yaprakbitleri gül yetiştiriciliği yapılan tüm alanlarda gözlendiği için en önemli zararlı konumundadır. Gül yaprakbiti Macrosiphum rosae (L.) (Hemiptera: Aphididae) gül bitkileri üzerinde beslenerek büyük oranda zarara neden olmaktadır. Bu sebeple, gül yaprakbitinin kontrolünde Hippodamia variegata (Goeze) (Coleoptera: Coccinellidae) gibi bazı biyolojik mücadele etmenlerinin etkinliğini belirlemek için yoğun çalışmalar yürütülmüştür.
Bu çalışmada, Hippodamia variegata'nın dört larva dönemi, erkek ve dişi bireylerin Macrosiphum rosae (farklı yoğunluklarda) üzerindeki işlevsel tepkisi araştırılmıştır. Buna ek olarak yine aynı avcının M. rosae (farklı yoğunluklarda) üzerindeki sayısal tepki çalışmaları yürütülmüştür. Bütün denemelerde avcı böceklere besin olarak M. rosae'nin ikinci ve üçüncü dönem nimfleri (N2,N3) verilmiştir. Denemeler 27 ± 1 °C sıcaklık, % 65 ± 5 orantılı nem ve uzun gün aydınlatmalı (16:8) iklim odalarında gerçekleştirilmiştir.
İşlevsel tepki denemelerinde elde edilen verilere göre her bir larva dönemi, erkek ve dişi bireyler için Holling'in Tip II eğrisine uyumlu olduğu gözlenmiştir. Bu da H. variegata'nın düşük yoğunluktaki av ile aktif olabileceğini göstermektedir. Ayrıca avcının tüm larva dönemleri L1, L2, L3, L4 ve erginler (erkek, dişi) için hesaplanan Yakalama Süresi Th sırasıyla 0.51, 0.72, 0.237, 0.136, 0.26 ve 0.21 saat olarak ortaya çıkarken, Saldırı Oranı a da sırasıyla 0.73, 0.85, 0.97, 1.037, 1.07 ve 1.06 olarak hesaplanmıştır. Çalışmada, 5 besin yoğunluğunda predatörün larva dönemlerini tamamlayamadığı saptanmıştır.
Sayısal tepkilerin belirlenmesinde her yoğunluk seviyesi için avcı ölünceye kadar bıraktığı yumurta sayılarına göre, avcının sayısal tepkileri belirlenmiştir. Farklı yoğunluklarda (10, 20, 40 ve 80) H. variegata'nın sayısal tepki analizlerinde bıraktığı yumurta sayıları sırasıyla 68.0±9.548, 197.846±6.779, 643.6±11.94 ve 1224.0±5.605 olarak hesaplanmıştır. Avcının bıraktığı yumurta sayısının, av yoğunluklarındaki artışa paralel olarak arttığı ortaya konulmuştur.
Predatör gruplarının (10, 20, 40, 80) yaşam çizelgesi analizlerinde net üreme gücü (R0), kalıtsal üreme gücü (rm), ortalama döl süresi (T0) sırasıyla 3.4, 34.399, 178.778 ve 532.451 dişi/dişi/generasyon, 0.027, 0.095, 0.162 ve 0.242 dişi/dişi/gün, 44.721, 37.331, 32.07 ve 25.979 gün olarak bulunmuştur. Predatör grupların populasyonun ikiye katlanma süresi (T2) ve artış oranı sınırı (?) sırasıyla, 25.33, 7.314, 4.286 ve 2.869 gün, 1.028, 1.099, 1.176 ve 1.273 birey/dişi/gün olarak hesaplanmıştır. Sonuçlara dayanarak laboratuvar koşullarında avcının kitle üretiminin