Thesis Number |
level |
Language |
Year |
Bilim Dalı |
|
Yüksek Lisans |
Türkçe |
2017 |
Dinler Tarihi Bilim Dalı |
Bu araştırmada Kazak masal ve mitleri, mit teorileri açısından değerlendirilerek analiz edilmiştir.
Mitler dünyanın, evrenin ve bütün varlıkların, insanın, bitki ve hayvanların yaratılışını konu edinen, gerçek olduğuna inanılan kutsal öykülerdir. Mitlerde genellikle insanların düşünceleri, hayalleri, dünya görüşü, inançları, gelenek ve görenekleri, ritüelleri yer almaktadır. Belli bir halkın geçmişini, kültürünü, dini özelliklerini anlatma işinde mitler büyük bir önem taşımaktadır.
Çok uzun bir tarihi geçmişe sahip olan mitler ve masalların Dinler Tarihi alanında büyük yer ettiği kesin ve nettir. Dünya mitleri ve masallarıyla ilgili çeşitli kuramlar geçmiş insanların düşünce ve hayalleriyle, tasavvur modelleriyle yakından tanışma fırsatını sunmaktadır.
Kazak mitleri çok eski dönemlerde ortaya çıkmış, fakat içerik, yapı, motif bakımından gelişmiştir. Kazak mitlerini tipolojik niteliklerine göre kozmogonik mitler (dünyanın, yeryüzü ve gökyüzü cisimleri, Güneş, Ay, yıldızların ortaya çıkışıyla ilgili mitler) ve etiyolojik mitler (hayvanların, bitkilerin ve onların özelliklerinin, davranışlarının nasıl meydana geldiğini anlatan, sebep ve sonuçlarına değinen mitler) olarak iki gruba ayırmak mümkündür. Aynı zamanda Kazak mitleri dünya mitleriyle (özellikle de Hint, Roma, Yunan, Tacik, Rus, Arap mitleri), diğer kutsal anlatı biçimleriyle (masal, hikâye, destan) sürekli bir etkileşim halinde bulunmuştur. Bu ilişkinin ülkeler arası dini, manevi, sosyal faktörler sayesinde gerçekleştiği şüphesizdir. Örneğin İslam dini etkisiyle eski Tanrı inancı doğuran mitler yeni bir nitelik kazanmıştır.
Eski zamanlardan bu yana sözel kültür vasıtasıyla ulaşmış olan Kazak mitleri, XIX. yüzyıldan itibaren kayda geçirilmeye başlanmıştır. Fakat halkın manevi hayatının ayrılmaz bir parçası olan bu mitler, sadece felsefe, edebiyat bilimleri çerçevesinde sınırlandırılmıştır. Mitlerdeki halkın inancı, dini, gelenek ve görenekleri ile ilgili unsurlar göz ardı edilmiştir. Dolayısıyla tezimizde Kazak mitlerini çeşitli mit teorileri açısından yeniden yorumlamak, değerlendirmek amaçlanmıştır. Aynı zamanda Kazak masallarını da mit kuramları bağlamında tahlil etmek ön plana konulmuştur.
Bu amaçla çalışmamızda etiyolojik ve kozmogonik mitler, olağanüstü masallar kullanılmıştır. Genel olarak mitler ve masallarla ilgili araştırmalar, tezler ve süreli yayınlardan yararlanılmıştır. Mitleri ve masalları değerlendirmek için genellikle karşılaştırmalı metoda başvurulmuştur. Bu bağlamda Kazak mitleri dünya mitolojisi örnekleriyle (Roma, Yunan, Hint) kıyaslanarak belli başlı benzerlikleri ve farklılıkları ortaya konulmuştur. Kozmogonik mitler ve etiyolojik mitler tipolojik özelliklerine göre sınıflandırılarak incelenmiştir. Kazak mitleri Mit ve Ritüel , Kabul Töreni , Göçebelik , Yapısalcılık vb. mitolojik kuramlar açısından değerlendirilmiştir. Bununla birlikte mitlerde geçen sembolik karakterler ( Kozmik Ağaç , Kozmos Dağı , Ay ve Güneş , Simurg Kuş ) ele alınmıştır. Elde ed