Thesis Number |
level |
Language |
Year |
Bilim Dalı |
|
Doktora |
Türkçe |
2021 |
Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı |
Mecmûa-i Sultan Ahmed, Fransa Kütüphanesi'ne Supplement Turc 1035 numarası ve Sultan
Ahmed ler (1216-1026 de l'hégire-1603-1617) başlığı ile kayıtlı, 82 varaktan oluşmuş bir
yazma eserdir. Mecmûa-i Sultan Ahmed'deki şiirler; I. Ahmed'in emriyle sekbanbaşı Ömer
Ağa tarafından toplanmış ve sanatlı bir üslupla yazıya geçirilmiştir. Mecmûa, manzum bir eser
olmakla birlikte 4a-7a ve 64a-67b varakları arasında mensur bölümler yer almaktadır.
Bunlardan ilki sebeb-i te'lif mahiyetindedir. Eserin zahriyesinde Genç Mehmed Paşa-zâde
İbrahim tarafından 20 Receb 1222/ 23 Eylül 1807 Miladi karşılığı tarihli bağış kaydı vardır.
Fransa Milli Kütüphanesi'ne ise 5 Mart 1900 yılında kaydedilmiştir. Mecmûa-i Sultan
Ahmed'de 17. yüzyılda yaşayan 37 şaire ait 212 manzûme yer almaktadır. Kaside başlığında
verilen bu manzumelerin nazım şekillerine göre dağılımı şu şekildedir: 145 kaside, 20 kıt'a-i
kebire, 14 müseddes, 7 müsemmen, 6 kıt'a, 5 mesnevi, 5 tercî-i bend, 1 terkîb-i bend, 2
murabba ve 1 muhammes. Mecmûa-i Sultan Ahmed'deki şairlerin adları/mahlasları ise
alfabetik olarak şu şekildedir: 1. Abdî, 2. Afvî, 3. Ahmed, 4. Aklî, 5. Ali Halife, 6. Âlî Efendi,
7. Âsârî, 8. Azîz Efendi, 9. Âzerî, 10. Bahtî, 11. Bülbülî, 12. Cem'î, 13. Derbânî, 14. Dâî, 15.
Ebû Nemi, 16. Esad Efendi, 17. Gani-zâde Nâdirî, 18. Hâfız Ahmed Paşa, 19. Hâletî, 20.
Hâsılî, 21. Hıfzî 22. Huşûî, 23. Hüseyin Efendi, 24. Hüseyin Halîfe, 25. Iydî, 26. İmâm-ı
Hüdavendigâr (Sâfî), 27. Kemâl Efendi, 28. Kurbî, 29. Medhî, 30. Nizâmî, 31. Piyâde, 32.
Pertevî, 33. Şeyhî, 34. Şeyhülislâm Mehmed Efendi, 35. Sanî, 36. Ulvî ve 37. Zihnî. Bunların
yanında şairi belli olmayan 14 manzûme ve kaynaklarda hakkında bilgi bulunmayan 7 şairin
manzumeleri yer almaktadır. Mecmûa-i Sultan Ahmed, şiir mecmualarının tasnifinde medhiye
mecmualarına dâhil edilmelidir. Mecmûa, Sultan I. Ahmed'in edebî muhitinde olan şairlerin
yazdıkları kudûmiye, dâriye ve şikâriye gibi edebî türler açısından da önemlidir. Bu şiirler
padişahın şiire yansıyan biyografisi açısından önem teşkil eder. Mecmûa'da başlıklarda geçen
kaside terimi, nazım şekli ve genel olarak medhiye edebî türü anlamında kullanılmıştır.
Tüm bu yönleriyle Mecmûa-i Sultan Ahmed, 17.yüzyıl Klasik Türk şiirinin önemli bir
kaynağıdır.