Thesis Number |
level |
Language |
Year |
Bilim Dalı |
|
Doktora |
Türkçe |
2019 |
Diğer |
Kuraklık, tuzluluk ve yüksek sıcaklık, bitki gelişimi ve verimliliğini engelleyen önemli abiyotik streslerdir. Tohum çimlenmesi ve fide gelişimi, abiyotik strese karşı bitkinin en hassas olduğu aşamalardır. Bu nedenle, ekimden önce tohumların kalitesini artırmak, strese tolerans sağlamak için önemlidir. Bu çalışmanın amacı organik özütlerle priming uygulamalarının havuç (Daucus carota) ve soğan (Allium cepa) tohumlarının abiyotik stres koşulları altında çimlenme ve fide kalitesine etkisini araştırmaktır. Uygulamalarda deniz yosunu (%5 DY), butenolid (10-7 But) ve vermikompostun (%5 VC) tekli, çiftli ve üçlü kombinasyonları her iki türde de yüksek ve düşük kalitedeki ikişer tohum partisinde kullanılmıştır. Kuraklık stresi, farklı konsantrasyonlarda % 0, 10, 15 ve 18 PEG-6000, tuzluluk stresi ise, farklı molaritelerde 0, 50, 100, 150 mM NaCl kullanılarak simüle edilmiştir. Sıcaklık stresi ise tohumların 20, 30, 35 ve 40°C'de çimlendirilmeleriyle test edilmiştir. KMP uygulaması tohum: vermikülit:su 2:1:3 oranında soğan için 3 gün havuç için de 5 gün 15ºC'de karanlıkta yapılmıştır. Bütün katı matris priming işlemi, her iki türün tohumlarının ve fidelerinin, stres koşularında (%10, 15 PEG ve 50, 100 mM NaCl) performansını arttırmıştır. Yüksek düzeydeki stres koşullarında, % 18 PEG, 150 mM NaCl ve 40°C sıcaklık, olumlu etkide bulunmamıştır.
Vermikompost soğanda ve deniz yosunu ise havuçta önemli ölçüde (P<0.05) fidelerin kalitesini artırmıştır. Düşük kaliteli havuç tohumlarında, %10 PEG'de, fide çıkışının maksimum sonucu (%85) DY'den elde edilirken, kontrol değerleri olarak %53 bulunmuştur. Yüksek kaliteli havuç tohumları için, fide uzunluğu 6.6 cm iken, kontrol grubunda 4.9 cm olarak kaydedilmiştir. Benzer şekilde, 100 mM tuzluluk stresinde, düşük kaliteli olan kontrol tohumlarında hiç çimlenme olmamıştır. Soğanda, düşük kaliteli tohumlar için, fide çıkışının en iyi sonucu (%71) VC'den elde edilirken kontrolde %54 bulunmuştur. Organik özütlerle (DY ve VC) KMP yapılan tohumların CAT, APX ve SOD aktivitesi yüksek bulunmuştur. DY ve VC'nin mineral bileşimi de butenolid kıyasla daha yüksektir. Özellikle S, Ca, Mn ve K kapsamları yüksek değerler vermiştir. Organik özütlerle yapılan katı matris priming, tüm parametreleri istatistiksel düzeyde anlamlı (P<0.05) etkilemiştir. Bununla birlikte, havuç için DY, soğan için VC, tercih edilebilecek organik özütlerdir.
Anahtar kelimeler: vermikompost, deniz yosunu, butenolid, fide çıkış, enzim aktivitesi