Thesis Number |
level |
Language |
Year |
Bilim Dalı |
|
Yüksek Lisans |
Türkçe |
2021 |
Afrika Çalışmaları Bilim Dalı |
Ekonomik Bütünleşmeden Siyasi Bütünleşmeye Geçiş Sürecinde Afrika Kıtasal Serbest
Ticaret Antlaşması'nın İşlevselliği
55 ülke ve 1,35 milyardan fazla insana ev sahipliği yapan Afrika, jeopolitik ve
jeoekonomik açıdan dünyanın en önemli kıtalarından biridir. 15 ile 18. yüzyıllar arasında cereyan
eden transatlantik köle ticareti, kıta sakinlerinin önemli bir kısmının yerinden edilerek Amerika
ve Karayipler'e taşınmasına neden olmuştur. Afrika'nın önemli bir parçasını oluşturan bu
diaspora, hak ve özgürlüklerini elde etmek için uzun bir mücadele sürecine girmiştir. Bahsi geçen
mücadele süreci, Pan-Afrikanizm'i ortaya çıkarmıştır. 20. yüzyılın başında diasporada doğan bu
hareket, Afrika'nın kolonyalizm boyunduruğundan kurtulmasında yol haritası olmuştur. PanAfrikanizm, aynı zamanda Afrika'nın ilk siyasal bütünleşme çabası olarak tarihe geçmiştir. 1963
yılında bütün Afrika kıtasını temsilen kurulan Afrika Birliği Örgütü (AfBÖ), Pan-Afrikanizm'in
bir meyvesi olarak ortaya çıkmıştır. Esasen Afrika devletlerinin egemenliklerini ve siyasal
bütünlüklerini koruma misyonuyla kurulan AfBÖ, daha sonra Lagos Eylem Planı ve 1991 Abuja
Antlaşması ile bölgesel ekonomik bütünleşme yönünde de önemli adımlar atmıştır. Kıtasal örgüt,
ekonomik bütünleşme yönündeki hedeflerini daha etkin biçimde hayata geçirebilmek için 2002
yılında bir reforma giderek Afrika Birliği (AfB) adı altında yeniden yapılanmıştır. AfBÖ'nün
küllerinden doğan AfB'nin ana vizyonu, Afrika'yı entegre ve müreffeh bir kıta haline getirip
uluslararası sistemde dinamik bir güç merkezine dönüştürmektir. Bu vizyon doğrultusunda 2013
yılında kıtanın tüm sektörlerini – tarım, enerji, eğitim, ulaşım, altyapı, ekonomi, politika, güvenlik
– teşvik edecek dev projelerin yer aldığı bir gündem hazırlanmıştır: Gündem 2063. Dahası, 2019
yılında yaklaşık 2,5 trilyon dolar GSYİH ve 1,35 milyar tüketiciyi bir araya getirerek Afrika'yı
dünyanın en büyük ortak pazarı yapacak Afrika Kıtasal Serbest Ticaret Antlaşması (AKSTA)
hayata geçirilmiştir. Söz konusu antlaşma, 1 Ocak 2021 tarihi itibariyle uygulanmaya başlamıştır.
Afrika'da serbest ticaret, serbest dolaşım, gümrük birliği, ortak pazar ve parasal birlik oluşturmayı
hedefleyen bu antlaşma, Afrika'nın ekonomik bütünleşmesinin son aşamasıdır. Buradan hareketle
bu çalışmada Afrika'da siyasal bütünleşmeden ekonomik bütünleşmeye giden süreç ele alınacak
ve söz konusu süreçte AKSTA'nın işlevi tartışılacaktır.
Anahtar Kelime: Afrika Birliği, Afrika Kıtasal Serbest Ticaret Antlaşması, Bölgesel Ekonomik
Topluluk, Bütünleşme, Pan-Afrikanizm