Thesis Number |
level |
Language |
Year |
Bilim Dalı |
|
Doktora |
Türkçe |
2020 |
Tarih ve Medeniyet Araştırmaları Bilim Dalı |
18. yüzyılın sonu ile 19. yüzyılın başlarında Azerbaycan siyasi açıdan karışık durumlar yaşarken Rusya bu bölgeye müdahele etmeye başlamıştır. Güney Kafkasya bölgesinde önemli bir konuma sahip olan Azerbaycan komşuları için son derece cazip bir hale gelmiştir.
Rusya'nın Azerbaycan'ı ele geçirme faaliyetleri Büyük Petro döneminde başlamıştır. Rus İmparatorluğu'nun güneye inme siyasetinin temel hedefleri, Azerbaycan'ın topraklarını ve doğal kaynaklarını ele geçirmek, Osmanlı Devleti'nin Güney Kafkasya ile bağlarını koparmak ve aynı zamanda Hazar Denizi'ni İç deniz haline getirerek bölgenin ticari yollarına hükmetmektir.
Çar I. Aleksandr, 12 Eylül 1801'de Doğu Gürcistan'ın Rusya'ya bağlanması hakkında bir manifesto yayınladı. Doğu Gürcistan'la birlikte Azerbaycan'ın Kazak, Şemşeddil, Borçalı Sultanlıkları da Rusya'ya bağlanmıştır. Böylece Rus Çarlığı, Azerbaycan'ın kuzey topraklarını işgal etmeye başlamıştır.
Kuzey Azerbaycan'ın Rusya tarafından ele geçirilmesinden sonra Rusya toplu olarak Ermeni nüfusunu komşu ülkelerden Azerbaycan topraklarına, özellikle Karabağ'ın dağlık bölgelerine, eski İrevan (Revan) ve Nahçıvan hanlıklarına yerleştirdi. Tarihi Azerbaycan toprakları olan İrevan (Revan) ve Nahçıvan hanlıklarının topraklarında Ermeni Vilayeti yaratıldı. Böylece gelecekteki Ermeni devletinin temeli Azerbaycan topraklarında atılmış oldu.
Ruslar ile Gürcüler arasında diplomatik ilişkiler ilk kez Kaheti Kralı I. Aleksandr döneminde kurulmuştur. 18. yüzyıldan itibaren ise Rusya Gürcistan'la daha yakından ilgilenmeye başlamıştır.
24 Temmuz 1783 tarihinde Gürcüler ve Rusya arasında Georgiyevski Antlaşması imzalandı. Kartli-Kaheti Krallığı Rusya'nın himayesine girdi. Bu antlaşma gereğince Gürcistan'ın toprak bütünlüğü güvence altına alınıyordu.
Kacar İmparatorluğu'nun Doğu Gürcistan'ın kontrolünü yeniden ele geçirme girişimlerinden sonra İrakli'nin varisi Tsar XII. Georgi, kendi iktidarını korumak için ve Gürcü tahtının varisinin kendi oğlu Davit ilan edilmesi için Rusyadan yardım istedi. XII. Georgi'nin ölümünden kısa bir süre sonra ise Ocak 1801 tarihinde Çar I. Pavel Gürcistan'ın Rusya'ya katılımı hakkında bir manifesto yayınladı. 12 Eylül 1801'de Çar I. Aleksandr bu kararı onayladı ve krallık ailesini Gürcistan'dan sürdü.
Bu çalışma, 19. yüzyılın ilk yarısında Rusya'nın Güney Kafkasya üzerindeki işgal politikasını ve buna müteakip meydana gelen Rus-Kacar ve Rus–Osmanlı çatışmalarını incelemektedir.
Anahtar Kelimeler: Büyük Petro, I. Pavel, I. Aleksandr, Kartli-Kaheti Krallığı, Georgiyevski Antlaşması, Azerbaycan, Rusya, Kacar, Gürcistan, Osmanlı, Güney Kafkasya