Thesis Number |
level |
Language |
Year |
Bilim Dalı |
|
Doktora |
İngilizce |
2018 |
Örgütsel Davranış Bilim Dalı |
İfşa etme diğer adıyla düdük çalma, batılı olmayan kültürlerde nadiren incelenen, Etiyopya'da ise hiç incelenmemiş konulardan biridir. Kültürel değerlerdeki ve tutumlardaki farklılıkların çalışanların ifşa etme davranışını etkilediği bilinmektedir. Örgütsel değerler, kabahatlerin, yanlışların ortaya çıkarılmasında tercih edilen yöntemi yönlendirmektedir. Bu çalışmada kültürlerarası ampirik bir araştırmayla iki temel sorunun – Türkiye'de ve Etiyopya'daki örgüt kültürü türleri, ifşa etmenin belirli bir şeklini kullanmaya yönelik niyeti açıklar mı? Otantik liderliğin ikisi arasındaki ilişkide ne gibi bir etkisi vardır? – yanıtı aranmaktadır.
Bu sorulara yanıt bulabilmek için örgüt kültürünün dört türü (adhokrasi, klan, hiyerarşi ve pazar) ifşa etmenin altı boyutu (içsel, dışsal, isimsiz, kimliği tanımlı, resmi, resmi olmayan) ve otantik liderlik kullanılmıştır. Araştırmanın temel hipotezi, belirli bir örgüt kültürünün egemen olduğu bir organizasyonda çalışanların tercih edeceği ifşa etme yöntemi hakim örgüt kültürüne göre belirlenecektir. Ayrıca, çalışanların liderlerini ne derece otantik lider olarak algıladıklarının bu ilişki üzerinde şartlı değişken etkisi olacağı öngörülmüştür. Ayrıca, Türkiye ve Etiyopya'daki çalışanların ifşa etme davranışlarını karşılaştırmak ve iki ülkedeki çalışanların tercih ettikleri çeşitli ifşa etme yöntemlerinin benzer veya farklı olup olmadığını ortaya çıkarmak amaçlanmıştır.
Çalışmanın örneklemi olarak özel ve kamu kuruluşlarından toplam 532 çalışan (278 Etiyopyalı ve 254 Türk) seçilmiştir. Çalışmada yer alan değişkenler çok boyutlu bir anket kullanılarak beşli aralıklı ölçek kullanılarak ölçülmüştür. Veriler her iki ülkede hem basılı anket, hem de çevrimiçi yöntemlerle toplanmıştır.
Bulgular örgütsel kültüre ait türlerin, çalışanların belirli bir ifşa etme yönündeki niyetlerini anlamlı ölçüde etkilediğini ortaya koymuştur. Hiyerarşik kültür, dışsal, isimsiz ve resmi ifşa etme üzerinde olumlu anlamlı bir etkiye sahiptir. Alternatif olarak, klan kültürü, içsel ve resmi olmayan ifşa etme üzerinde pozitif anlamlı, dışsal ifşa üzerinde ise negatif anlamlı bir etki göstermiştir. Pazar kültürünün, dışsal ifşa etme üzerinde anlamlı bir etkisi, resmi olmayan ifşa etme üzerinde ise anlamlı ama olumsuz bir etkisi olduğu bulunmuştur. Adhokrasi kültürü dışsal ve resmi ifşa etme üzerinde olumsuz etki etmiştir. Bununla birlikte, her iki örnekte de dört örgüt kültürü türü, kimliği tanımlı ifşa üzerinde anlamlı bir etkisi bulunamamıştır. Otantik liderlik, örgütsel kültür türlerinin bazıları ile ifşa etme biçiminin tercih edilen yöntemi üzerinde anlamlı şartlı etki göstermiştir.
İki ülkedeki ifşa etme biçiminin tercih edilmesinde benzerlikler bulunmuştur. Her iki örnekte de, en çok tercih edilen yöntem resmi, en az tercih edilen ise resmi olmayan ifşa yöntemi olarak ortaya çıkmıştır. İkinci en çok tercih edilen tür Türkiye için içsel, Etiyopya'da ise isimsiz olarak bulunmuştur. Diğer ifşa türlerinde tercih düzeyleri hemen heme