Thesis Number |
level |
Language |
Year |
Bilim Dalı |
|
Doktora |
Türkçe |
2018 |
Diğer |
Bu çalışmanın amacı tuzlu-sodyumlu toprak ıslahının etkinliğini, kentsel atık su arıtma tesisi arıtılmış atık sularını ve stabilize arıtma çamurlarını jipsle birlikte kullanarak artırmak ve böylece ıslahı daha kısa sürelerde ve sürdürülebilir bir şekilde gerçekleştirmektir. Bu amaçla, 4 farklı arıtma çamuru dozu ve 4 farklı yıkama suyu kombinasyonunu içerecek şekilde 3 tekerrürlü tam şansa bağlı bir deneme yürütülmüştür. Denemede laboratuvar koşullarında 48 adet drenaj tipli metal kolondan oluşturulmuş bir düzenek kullanılmıştır. Kolonlar farklı dozlarda (0, 40, 80 ve 120 t/ha) arıtma çamuru karıştırılmış (0-15 cm) ve karıştırılmamış tuzlu-sodyumlu toprakla iki tabaka olarak 30 cm derinliğinde doldurulmuş, 1 ay inkübasyonda bekletilip gereksinilen jips eklendikten sonra yıkama işlemine geçilmiştir. Yıkamalar temiz su ve atık suyun sıralı 4 farklı kombinasyonuyla gerçekleştirilmiştir. Toplam 45 cm yıkama suyu 3 dilim halinde aralıklı göllendirme tekniği ile uygulanmıştır. Yıkama suyu kombinasyonları; 1) tüm dilimlerde atık su, 2) ilk iki dilimde atık su + son dilimde temiz su, 3) ilk dilimde atık su + son iki dilimde temiz su ve 4) tüm dilimlerde temiz su şeklinde düzenlenmiştir. Yıkamaları müteakip hidrolik iletkenlik ölçümleri gerçekleştirilmiştir. Sonrasında kolonlar iki tabaka (0-15 ve 15-30 cm) halinde örneklenerek pH, elektriksel iletkenlik (EC), organik madde ve CaCO3 içerikleri, değişebilir katyonlar (Na, Ca+Mg, K), katyon değişim kapasitesi (KDK), değişebilir sodyum yüzdesi (ESP), ıslak agregat stabilitesi, makro (N, P) element ile mikro element ve ağır metal (B, Fe, Mn, Zn, Cu, Ni, Pb, Cd) içerikleri belirlenmiştir.
Arıtma çamuru karıştırılması ve uygulama dozu önemli olmuş, arıtma çamuru karıştırılmış yüzey tabaka (0-15 cm) ile karıştırılmamış alt tabaka (15-30 cm) değerleri birbirinden önemli derecede farklılık göstermiştir. Toprak ilk tuzluluk değeri (29,60 dS/m) yüzey tabakada % 79' a alt tabakada % 86' ya varan oranda düşürülebilmiştir. Yüzey tabakada ıslak agregat stabilitesi, organik madde ve değişebilir Ca+Mg içeriği artarken, pH, değişebilir Na ve ESP azalmıştır. Başlangıç ESP değerine (% 68,51) göre % 64'e ulaşan sodyumluluk giderimi gerçekleşmiştir. Arıtma çamuru karıştırılmamış konuda ise bu oran % 41,7 olmuştur. Alt tabakada yüksek ESP, düşük elektrolit konsantrasyonu ve zayıf agregat stabilitesinden hidrolik iletkenlik negatif etkilenmiştir. Ancak, hidrolik iletkenlikte zamanla iyileşme görülmüştür. Toprak verimliliği açısından N ve P içerikleri yıkama sürecinden etkilenmiş, toprakta birikim sınırlanmıştır. Mikro element ve ağır metal içeriklerinde de doz artışıyla artışlar yıkama-birikme etkisiyle genel olarak alt tabakada daha fazla olmuş, ancak ağır metal içerikleri kirlilik limit değerlerinin oldukça altında kalmıştır.