Thesis Number |
level |
Language |
Year |
Bilim Dalı |
|
Doktora |
Türkçe |
2020 |
Türk Dili Bilim Dalı |
Bu çalışmada, yaklaşık dört yüz yıl boyunca Osmanlı İmparatorluğu hâkimiyeti altında kalan Bosna-Hersek'te tarihte ve bugün Türk kökenli soyadları belirlenecek; ses (phonetic), yapı (morphology), anlam (semantic) ve köken bilimi (etymology) açılarından araştırılıp incelenecektir.
Bir süre Osmanlı İmparatorluğu hâkimiyeti altında kalan Bosna-Hersek toplumu, sadece Osmanlı kültür ve geleneğini değil, aynı zamanda da devamlı olarak kullandığı Boşnak dilinde bazı Türk kelime ve unsurlarını da benimsemiştir.
Bosna-Hersek'te, Osmanlı Türkçesi dil unsurları soyadlarında da yer almaktadır. Bunlar, özel isimlerinin yanı sıra, çeşitli unvan veya lakap niteliklerini taşımaktadır. Bunların yanı sıra, meslek, askeri unvan ve malzemeler, hayvan adları, yemek adları, yer birimi, mimari ve diğer yapılar, bitki adları, dini terimler ve soyut adlarından türemiş soyadlar da bulunmaktadır. Özellikle belirtilmesi gereken şey ise, bu soyadların içerisinde Arap veya Fars unsurlarının da mevcut olmasıdır. Yalnız bu unsurların da Boşnak diline girmesi Osmanlı Türkçesinin vasıtasıyla olduğu için, söz konusu soyadlar, Türk kökenli olarak değerlendirilecektir.
Boşnak ve Türk dili arasındaki ilişkiler ile ilgili çeşitli kitap ve makaleler yazılmıştır. Bunların çoğu Türkçeden Boşnakçaya ödünç alınmış kelimeler üzerindedir. Şimdiye kadar antropoloji ile ilgili ciddi bir çalışma yapılmamıştır. Bilindiği üzere, yeterince dokunulmamış sahalardan birisi de sosyal antropoloji alanıdır. Bu doktora tez çalışmasının da antropoloji alanında katkı sağlayacağı ve benzeri çalışmalara yol açacağı umut edilmektedir.
Bu doktora tez çalışmanın araştırma planı ve yöntemleri üç bölüme ayrılacaktır:
Birinci bölümde Bosna Hersek'te bulunan Devlet ve Tarihi Arşivi, Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi, Şarkiyat Enstitüsü gibi kurumlar ziyaret edilecek ve bu kurumlarda bulunan tapu tahrir defterleri, sicil defterleri incelenecektir. Soyadların en büyük hazinesi olan telefon rehberleri de incelenecektir.
İkinci bölümde, söz konusu doktora tez çalışmasına benzer yapılmış yazılı kaynaklar, özellikle sosyal antropoloji üzerinde yayınlanmış makale ve kitaplar incelenecek. Aynı zamanda, soyadları, ölüm ilanlarında da bulmak mümkün olacaktır.
Üçüncü bölümde ise bazı Boşnak ailelerinde mevcut olan soyadlar ile ilgili bilgiler incelenecek. Çeşitli soyadlar ile ilgili aile ferdileri tarafından yazılmış makale, kitap gibi kaynaklar değerlendirilecektir.
Anahtar kelimeler: onomastik, sosyal antroponomi, soyad, Boşnakça, Türkçe, kök;