Thesis Number |
level |
Language |
Year |
Bilim Dalı |
|
Doktora |
Türkçe |
2015 |
Türk Dili Bilim Dalı |
Dâvûd'un Kıssa-i Temîm-i Dârî Adlı Mesnevisi başlığı altında geçen bu doktora tez çalışması, sahâbe Temîm-i Dârî'nin yedi yıl boyunca yaşadığı garip olay ve maceralarını anlatmaktadır. Manzum bir halk hikâyesi olan eser, Dâvûd Ümmî adlı bir gezgin halk şairi tarafından nazmedilmiştir. Eser, fonetik ve morfolojik bakımından yaptığımız incelemeye göre XIII.-XV. yüzyılları arası Eski Osmanlı Türkçesinin dil özelliklerini taşımaktadır. Türklerin İslâm dînini kabul ettikten sonra kendi yazılarında kullandıkları Arap alfabesiyle yazılmıştır. Eserin, Süleymaniye Kütüphanesi, Milli Kütüphane, Atatürk Kitaplığı ve İstanbul Yapı Kredi Bankası Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesinde toplam on iki nüshası bulunmaktadır.
Şair, eserini Eski Osmanlı Türkçesinin halka hitap eden ve halkın dînî ve ahlâkî eğitimini geliştirmek amacıyla yazılan diğer manzum halk hikâyelerinde kullanılan dil gibi sade, akıcı ve halkın zevk alacağı bir dil ile yazmıştır. Eser bu yönüyle Eski Halk Osmanlıcasını gösteren değerli ve önemli eserlerden biridir.
Bu tez çalışmamız, bir giriş ve (İnceleme, Tenkitli Metin ve Açıklamalı Dizin) olmak üzere üç ana bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında eserin adı, yazarı, telîf tarihi, kaynağı, konusu, dil ve üslûbu, vezni ve nüshaları hakkında bilgi verilmiştir. İnceleme bölümünde esrin imlâ özellikleri, söz varlığı, ses ve şekil bilgisi üzerinde durulmuştur. Tenkitli Metin bölümünde genel transkripsiyon işaretleri kullanılarak eserin nüshaları birbiriyle karşılaştırılmış, esâs alınan beyitler yukarıya, nüshalar arasındaki farklar ise aşağıya dipnota alınmıştır. Açıklamalı Dizin bölümünde ise transkripsiyonu yapılan metinde geçen bütün kelime ve kelime gurupları gramatikal özellikleri dikkate alınarak sıralanmış, eserde geçen esâs anlamları, kökenleri ve geçtikleri beyit numaraları verilmiştir. Ayrıca çalışmanın sonuna sonuç, kaynakça ve A olarak kodladığımız nüshanın tıpkıbasımı eklenmiştir.
Anahtar Sözcükler: Temîm-i Dârî, Mesnevi, Manzum Halk Hikâyeleri, Halk Edebiyatı, Kıssa, Eski Osmanlı Türkçesi.